Koçluk ve Mentorluk Hakkında
Son zamanlarda hayatımıza giren bir kavram var: “koçluk” . Yaşam koçluğu, spor koçluğu, diyet koçluğu, şirketler için yönetici koçluğu vs.. Dilimizde kullanılan haliyle esprilere konu oluyor “koçum benim” diye ama aslı “coaching“‘den geliyor. Benim gündemime de yaklaşık 6 ay önce girdi. Geçen yıl mentorluk konusunda çalışmalara başlamıştım. Kişisel gelişim konularına merakım kendimi bildim bileli olduğu için mentorluk konusunda sıkıntı çekmedim ve çok da hoşuma gitti. Koçluk ise mentorluktan farklı bir kavram, birbirine geçtiği alanlar olabiliyor ama aslında farklı şeyler.
Altı ay önce yöneticiler için performans koçluğu eğitimi aldım. Hem konuya ilgim hem de eğitimi veren kişinin iyi olması sebebiyle konuya merakım arttı. Kendimce birkaç kitap okudum. Tabii ki, bir iki eğitim ve kitap okumayla insan iyi bir mentor ve/veya iyi bir koç olamıyor. Bu, yaşam boyu süren bir serüven aslında. İnsanın kendini yetiştirmesinin sonu yok. Hele de “ben oldum zaten, böyle şeylere ihtiyacım yok” diyorsa bir insan, şimdiden geçmiş olsun demek istiyorum.
Koçluk ve Mentorluk Nedir?
Koçluk yapan kişiye koç, koçluk yapılan kişiye ise danışan deniliyor. Koçluk, doğru sorular sorarak danışanın farkındalığını ve potansiyelini yükseltmesini sağlayan bir süreç diyebiliriz. Burada önemli olan, danışana tavsiye ve nasihat diyebileceğimiz bir yönlendirme yapmadan doğru cevabı kendisinin bulmasını sağlamak. Eğer ihtiyacı olduğunu hissederse, onayını alarak danışana yönlendirmede bulunabilir. Aslında kısaca şunları yapar diyebiliriz bir koç:
- Sorar/Dinler
- Farkındalığın artmasını sağlar
- Netleştirir/Derinleştirir
- Yargılamaz/Yönlendirmez
- Çözüm önermez
Koçluğu 3 farklı alanda kullanmak mümkün:
- Anne baba, eş, öğretmen, arkadaşlarımıza destek olmak için
- İş yerinde yöneticiler için
- Profesyonel anlamda koçluk yapmak için.
Oğlumla yaşadığım bir deneyimden bahsetmek istiyorum, okulda yaşadığı bir problemle ilgili. Daha önceleri nasihat eden konumunda olan ben, bu sefer koçluk yaklaşımıyla konuya yaklaşmak istedim. Ve çok ilginçtir probleminin çözümünü kendi buldu ve buna ikna oldu. Daha sonra, konuştuğumuz üzere problemi çözdüğünü iletti bana. Problemini bu şekilde çözebildiğimi görmek beni çok mutlu etti. Aslında gün içinde bir çok arkadaşımızla benzer şekilde yaşanılan problemler üzerinde konuşuyoruz. Koçluk tekniklerini kullanmak gerçekten farkındalık yaratıyor.
Bir diğer önemli konu da yöneticiler için koçluk kavramı. Normalde bir yöneticinin ekibine koçluk yapması gerekiyor. Adına kurumsal hayat denilen bir sistemin içindeyiz. Bu sistem daha önceleri sonuç odaklı gittiği için insani değerleri biraz es geçiyordu fakat son zamanlarda insanın önemi ve değeri ön plana çıktığı için şirketler de yöneticilerden çalışanlara bu anlamda destek olmasını istiyor. Durum böyle ama Türkiye’deki şirketlerde yer alan yöneticilerin ne kadarı bu yetkinliklere sahip, ekip arkadaşlarına koçluk yapıyor ve destek oluyor, burası biraz muamma ve ayrı bir yazı konusu bence. O yüzden yöneticilere bu anlamda çok iş düşüyor.
Mentorluk ise biraz usta çırak ilişkisine benziyor. Mentor kelimesinin kökeni mitolojiden geliyor. Homeros’un ünlü destanı Odyssey’de belirtildiğine göre Ithaca Kralı Ulysses savaşa gitmeden önce oğlu Telemachus’u en yakın arkadaşı olan Mentor‘a emanet eder. Kralın savaştan dönmesi yirmi yıl alır ve Mentor, Prensi kralın yokluğunda en iyi şekilde eğitmiş ve yetiştirmiştir. Bu aslında, biraz da bizim Lala rolüne benziyor. Mentorun karşısındaki kişiye Menti deniyor.
Temel nitelikleri şöyle sıralayabiliriz:
- Karşılıklı bir öğrenme süreci olup gizlilik ve gönüllülük esaslıdır.
- Menti, Mentorun gözetim ve yardımıyla belirlenen gelişim hedeflerine ulaşmaya çalışır.
- Mentinin yönettiği bir süreçtir.
Koçluk ve mentorluk arasındaki fark için şöyle güzel bir örnek verilebilir:
Alanında iyi bir koç olduğunuzu düşünün. Bill Gates‘e koçluk yapabilirsiniz ama mentorluk yapamazsınız. Olsa olsa Warren Buffet gibi birisi mentorluk yapabilir.
Son olarak koçlukla ilgili detaylı bilgi edinmek isterseniz, daha yeni okuduğum ve içinde güzel bilgiler barındıran bir kitabı tavsiye etmek isterim.
Koçluk Okulu / Profesyonel Koçluğun Temelleri – Timur Tiryaki
